Kamerun Afrika’nın atan kalbidir. Aktif volkanları, beyaz kumlu plajları, dağlık alanları, derin yağmur ormanları, seyrek çölleri, Sahel’in kırılmış kaya formları ile farklı manzara ve iklim bölgelerini bir arada bulundurduğundan “Minyatür Afrika” olarak da adlandırılır. Bu güzel ülkeye hep Nijerya’dan uçtum. Nijerya’dan uçuşlar Lagos üzerinden oluyor. Ülke içinde Douala’dan ring yapan bir iç hat uçağı metro gibi in-kalk her gün sefer yapıyor.
Yani bir günde tüm ülkeyi geziyorsunuz. Yolların altyapısı çoğu Afrika ülkesine göre daha iyi olduğundan karayolu ulaşımı kolay ve rahat. Ülke kıtanın tüm özelliklerini bir arada bulunduruyor. Yollarda başında bir şeyler taşıyanlar, Makosa müzikle dans edenler, plantain kokulu sokaklar, zaman zaman davul ritm sesi ve ızgara balık akla ilk gelenler.
Büyükşehir Douala nakliye ve sanayi merkezi, Yaounde başkent, Nkongsamba sömürge döneminin güney tarlaları ile demiryolunun son noktası, Maroua, Garoua toptan tarımsal gıda toptancıların merkezi, Bamenda, Kumba ve kutsal şehir Limbe başlıca şehirler. Nüfus 25 milyon civarı. Nüfusun %40’ı Hristiyan, %20 müslüman ve %40’ı da yerel dinler.
Ülkede Fransızca ve İngilizce konuşuluyor. Ayrıca Almanca bilenler de var. 230‘a yakın yerel dil konuşulduğu söyleniyor. En çok konuşulanlar Ewondo, Bulu, Duala, Bomilele, Fulfuldedir.
Günümüz Kamerun toprakları tahmin edildiğinden çok eski dönemlere dayanmakta. Neolitik dönemlere kadar gidiyor. En uzun süreli sakinler pigmelerdir (Baka). Bantuların doğuya, güneye ve orta Afrika’ya göçlerinin 2000 yıldan önceye dayandığı varsayılıyor. Sao kültürü Çad gölü etrafında M.Ö. 500 civarında ortaya çıkmış. Daha sonra Kanem ve Bomo İmparatorluğu. Ardından batıda krallıklar ve şeflikler ortaya çıkmış. Portekizliler 1472’de kıyı şeridini keşfedince çamur ıstakozundan dolayı “Karides nehri” anlamında “Rio des Cameros” adını vermişler. Bu isim daha sonra Kamerun Dağı ve Rio Muni arasındaki bölgede kalmış.
Kamerun’da bölgesel, kültürel, dini ve siyasi etnik çeşitlilik oldukça fazla gözüküyor. 1. Dünya savaşı sonrası İngiliz ve Fransız bölgesi olarak Angolofon ve Francofon diye ayrılmış. İngilizce konuşulan bölge, Güneybatı ve Kuzeybatı Bölgesidir. Burada konuşulan İngilizceye Pidgin İngilizcesi deniyor (Wes Cos Lehçesi). İngilizce konuşulan bölgelerde iki kültür var. Grassfield Bölgesi Kuzeybatı Eyaleti yüz şefin bağlı olduğu kral tarafında yönetiliyor (Fonlar). Komlar bunlardan biri ve kast sistemi işliyor. Grassfield halkı Fransızca konuşuyor ve Bamileke halkı ile bağlantılılar ve aynı zamanda merkez hükümete de muhalifler. Güneybatı eyaletinde daha az hiyerarşik bir sistem var. Burada da İngilizler kabile şefleri yardımıyla istediklerini uygulamışlar. Güneybatı eyaleti Kamerun Dağı eteklerinde Bakwerileri içeriyor. Fransızca konuşulan bölgede Müslümanlar kuzeyde, Hristiyanlar ve Animistler güneydeler. Kuzey bölgesi 3 eyaletten oluşuyor. Adamoua, Kuzey ve Muhteşem Kuzey eyaleti. 1804 yılındaki cihattan sonra Kuzey Fulaniler tarafından yönetilmektedir. Fulaniler İslami dini adamları ile ünlüdür.
Genelde Fulaniler Sığır çobanlığı yaparlar. Merkez, Güney ve Doğu eyaletleri yoğun tropik yağmur ormanları ile dikkat çekiyor. Merkez ve güneyde Beti halkı yoğundur. Aynı zamanda Ewondo, Eton ve Bulular vardır, bunlarda Gabon’un Fanglarının uzantısıdır. Kakao ve ağırlıklı kök bitkiler yetiştirirler. Avrupalılar kıyı şeridinde ticarete başladıkları zaman Hristiyan misyonerliğini de getirmişler. Ewondolar katolikleştirilmiş. Şu anki başkan Bulu halkından, birçok ünlü yazarda Beti halkından. Doğudaki halklar Maka ve Gbayalar daha eşitlikçi ve ağırlıklı olarak ormancılıkla uğraşıyorlar ve tütün yetiştiriyorlar. Doğu eyaleti Bakaların, tropik ormanların pigmelerinin yeridir. Sayılarının 30-40 bin civarında olduğu tahmin ediliyor. Littoral Eyaleti güneybatı kıyı yağmur ormanlarının yanındadır. Douala bu eyalete bağlıdır. Endüstriyel yerleşim, hidroelektrik santralı, boksit madeni de Edea yakınındadır. Büyük etnik gruplar Duala ve Basalardır. Güney bölgesinin Fransızca komşular bölgesi, batı eyaletinin yüksek platosunu da içerir. Bamileke ve Bamoun halkı burada yaşar. Her iki kültür Grassfield halkına benzer. Bamileke nüfusun %25’ini oluşturur. 19.yy başlarında Modibo Adama, Fulani askerlerini cihat için kuzeye sürerek Müslüman olmayanları uzaklaştırıp Adamava İmparatorluğunu kurmuş. Böylece kuzey kesimi Müslüman köle ticaretinin önemli bir merkezi olmuş. 20.yy başlarında Sultan Njoya, Bamounların büyük bir kısmı olmuş. Sultan Njoya değişik bir alfabe geliştirip kavmin ve hanedanlığın tarihini yazdırmış.
Birçok köyde, kırsal alanda köy merkezi pazarları var, kadınlar palm yağı, erkeklerde canlı hayvan ve et satıyor genelde. Yağmur ormanları ve ara köylerde ahşap çerçeve üzerine toprak sıvalı ve konik palmiye sazlı çatılara sahip evlere rastlıyorsunuz. Aslında geleneksel evlerin tamamı bambudan yapılıyor. Şeflerin evlerinin girişinde semboller ve kabartmalar mevcut. Evlerin duvarlarına bitişik ambarları var. Şehir merkezlerine yaklaştıkça bu kerpiç evler yerlerini betonarme ondilin çatılı evlere dönüşüyor. Bazı yerlerde köylerde çocukların ilk gördüğü beyaz adam olabilirsiniz. Çocuklar korkup ağlarsa tepki göstermeyin. Köylerde halk beraber yaşıyor ve beraber hareket ediyor. Çiftçilikle uğraşıyor. Ortak yemek pişirdikleri ve beraber yediklerine şahit oldum. Yollarda sıkça taksiler, dolmuşlar, bisikletler üzerinde taşınan gıda balyalarını ve hayvanları görüyorsunuz.
Yemeklerde acılı soslar meşhur. Soslar palmiye yağı ve yerfıstığından yapılıyor. Güneyde kök bitkiler kasava, koko patates, veya plantain, kurak taraflarda sorgum ve darı (millet) yemeklerde kullanılıyor. Pilav ve makarna çoğu yerde tercih edilen yemekler. Ayrıca kurutulmuş et ve balık da karşınıza çıkıyor. Kurutulmuş etin tadı hiç de fena değildi. Köylerde geleneksel yemeklerde eller kullanılıyor. Yemeğe ilk erkek ve büyük başlıyor. El yıkama çok önemli. Aynı Nijerya’daki gibi püre sağ elle üç parmakla alınıyor ve sosa bandırılıyor. Genel Afrika yemeklerinden farklı yemeklere denk gelmedim, sadece Litteral’de yılan yenildiğini duydum. Douala’da her tip modern restoran bulabilirsiniz. Ziyafetlerde palmiye şarabı ve darı birası içiliyor.
Kentsel nüfusta eğitim oranı yüksek. Ve ticarete eğilimlidirler. Kamerun sahra-altının en iyi eğitim sistemine sahip olduğu söylenebilir.
IMF’ye göre son 10 yılda %3,5 büyüme gösteren Kamerun’un, 2015-2020 arasında ekonomik genişlemesi %5 olacak. Artan nüfus, hızlı kentleşme ve artan gelirler tüketici odaklı şirketler için çeşitli fırsatlar sunuyor. Gana ve Nijerya’ya nazaran modern perakende Kamerun’da daha az gelişmiştir. Nüfusun büyük çoğunluğu ihtiyaçlarını hala açık hava pazarları ve seyyar satıcılardan temin etmektedir. Kıtanın geri kalanında çoğalan gıda zincirleri Kamerun’da henüz gelişmektedir. Ayrıca gıda sektöründe kadınların sayısı gün geçtikçe artmaktadır.
Ama yükselen gelirlere rağmen, kişi başı düşen gelir 2014’de 1400$’un biraz üzerindedir. Kamerun’da fiyat hassasiyeti vardır, bu da piyasayı kontrol eder. Düşük satın alma gücü, halkın yan ürünleri kabul edeceği anlamına gelmiyor dolayısıyla bu pazar için ucuz ama kaliteli ürünler ile tüketici ihtiyaçları arasında denge kurmak gerekiyor. Kamerunlular kaliteyi makul bir fiyatta almayı tercih ediyor.
Kamerun önemli bir tarım potansiyeline sahip ama yinede gıda ve tüketici ürünlerinin ithalatı da önemli miktardadır. Yeni imalatçıların bu ürünleri üreterek daha rekabetçi bir piyasa yaratması mümkün görünüyor. Ülkenin elverişli coğrafi konumu üreticilerin Batı ve Orta Afrika pazarına kolay erişim sağlamasında önemli bir faktör. Douala bağlantı noktası zaten Orta Afrika’nın en önemli ticaret merkezlerinden biri. Ülkenin yeterince gıdası var ama mevsimsel kıtlık kuzeyde meydana geliyor. Kahve, kakao ve pamuk işgücünün 2/3 ‘ünü oluşturuyor. Orta ölçekli gıda işleme tesisleri konusunda yapılacak yatırımlar karşılığını fazlasıyla verecektir. Nestle’nin fabrikası var. Ayrıca Douala’da yeni açılabilecek kafe ve restoranlar için endüstriyel mutfak konusunda ithalat kalemlerinde yer almak mümkün.
Ülkede çimento fabrikası var, Türklerde bir çimento fabrikası kurdu. İnşaat sektörü hareketlenecek. Geçtiğimiz zamanda Kamerun’da yaşanan çimento problemi inşaat sektörünü frenlemişti. Dolayısıyla inşaat yan sanayiye yönelik yapı malzemeleri için pazar açık gözüküyor.
Büyük sanayide çimento fabrikasına ilaveten plastik fabrikası, alüminyum fabrikası, tekstil fabrikası (8 aktif firma), yağ fabrikası, 10 civarı sabun fabrikası var. Ülke zengin boksit, demir, kobalt, nikel ve manganez yataklarına sahip. Ülkede 16 metal sektöründe firma bulunmakta. Petrol milli gelirin önemli bir kaynağıdır. Petrol rezervlerinin 20 yıl kadar yeterlilik göstereceği belirtiliyor. Yeni arayışlarda devam ediyor. İhracat kalemlerine baktığımızda %58 petrol, %13 kereste, %10 kakao ve %3 pamuk gözüküyor. İthalat kalemlerinde %12 makine elemanları, %7 Elektrik malzemeleri gözüküyor.
Kereste ihracatında 80 farklı tür ihraç edilmekte. Kamerun Afrika’nın en büyük ikinci ormanına sahip ülke. 18 milyon orman arazisi ülke topraklarının %40’ını oluşturuyor. Ayos ve Şapelli başlıca tipler.
Ayrıca balıkçılık çok da önemlidir.
Tersane de tamir edilen gemi sayısı yılda ortalama 150 civarıdır. Ülkenin enerji sıkıntısı yok.
Tavsiye edeceğim diğer bir sektör de az yatırımla yapılabilecek turizm sektörüdür. Limba bölgesi ve Waza, Bakossi Benowe, Bauba, Boumba, Korup (Tarzan filmi), Maan, Faro, Lobeke, Mbam Djenem, Nki Takamanda tabiat parkları ve Belo Şelaleleri turistik sahalardır. Turistlerin en sık ziyaret ettiği aktif volkan Kamerun Dağı, diğer adı ile Fako (Tanrıların Dağı). Yakınında dünyanın en zehirli gölü Nyos bulunmakta. Ayrıca maske kültürü batı afrikanın vazgeçilmez yansımalarından. Danslar, geleneksel kıyafetler bölgenin renkli, özgün kültürünün en önemli öğeleri.
Para akışı ile alakalı 10 civarı banka var, döviz kurundan farklar yüksek.
Yeni iş kuracaklar için ülkenin en büyük sıkıntısı bürokratik engellerdir. Şirket kurulumu kağıt üzerindeki prosedür uzun bir süre alır. Bürokrasi bazen Douala limanında malların aylarca beklemesine sebep olabilir. Hükümet Kribi’nin önemli bir sanayi şehri olacağını belirtmişti. Hızla yol alınıyor. Yeni konteyner terminali ve liman inşaatı bitmek üzere. Ülke bölgenin kilit noktalarından ve tüm komşuları ile ilişkileri iyi. Ülke istikrarı konusunda büyük bir risk gözükmemekle beraber, 83 yaşındaki başkanın ölmesi halinde bir boşluk süreci ve karmaşa oluşabilir. Yukarıda da belirttiğim üzere ülkede çok fazla etnik grup bulunmakta.