Zambiya Madencilik Raporu
Madencilik Endüstrisi, Zambiya’nın 1930’larda Copperbelt’in Bakır ve Kobalt yataklarının sömürülmesiyle başlayarak bugün Zambiya’nın ilk kurulan büyük kuruluşlarıyla beraber sosyal ve ekonomik omurgasını oluşturmuştur.
Ülkede endüstride ekonomik istihdam yaratımına öncülük etmek için en büyük potansiyel madencilik sanayidir.
Bu endüstri, hem çok sayıda insanı çalıştırma kapasitesine sahiptir hem imalat, finans sektörü, araştırma, geliştirme ve inşaat sektörü gibi yan kolları da destekleyerek birçok iş kolu açar.
Sektörü etkileyen başlıca kısıtlamalar, yüksek üretim maliyeti, istikrarsız döviz kuru, birkaç bakır işleme tesisi, uzun teslim süreleri ve makine üzerindeki yüksek ithalat vergileri sayılabilir.
Sanayinin genel yapısına bakıldığı zaman madencilik sektörünün başlıca oyuncuları, Kansanshi Madencilik, Mopani Bakır Madenleri İşletmesi, Konkola Bakır Madenleri, Genesis Şirketi ve San HE Limited sayılabilir.
Ana madenler şüphesiz bakır, kobalt, altın, kıymetli metaller, manganez ve bunlara ilaveten silikat kumu sayılabilir.
Sektöre genel bakışta 2014 yılında 190.0 milyon USD ihracat gözükürken 2013 yılında bu rakam 51,26 milyon USD’dir. Bu %372’lik artış demektir. Sektör toplam, ihracat gelirine %2 katkı yapmıştır.
Bu sektördeki ürünlerin başlıca ihracat pazarları Kongo, Malavi, Zimbabve, Güney Afrika, Namibya, Almanya, Hollanda ve Birleşik Arap Emirlikleridir.
Başlıca ihracat kalemleri kireç, kömür, alçı ve bitümlü kömürdür.
Sektör yüksek pazarların kontrolündeki ithalat pazarlama politikalarının getirdiği kısıtlamalarla karşı karşıyadır. Değişken koşullar Demokratik Kongo Cumhuriyetinde işçilik ücretlerinin daha düşük ve istikrarsız döviz kurundan kaynaklı daha uygun fiyatlarla güvensiz ticarete yönlendirmektedir.
Bakır piyasasını örnek alacak olursak Copperbelt kuşağı Kongo ve Zambiya arasında üleşilmiştir. Aynı kuşak üzerinde çıkarılan Bakır Kongo’dan daha uygun fiyatlarla satılmaktadır.
Pazar büyük tekellerin elindedir. Bakır üreticileri yapılan anlaşmalarla yıllık sözleşmeler şeklinde çalışmaktadır. Küçük kalemlerde alınacak bakır için ilk aşamada güvenli ara satıcılardan temin etmek mantıklıdır. Bazı ticaret sitelerinden verilen veriler doğrultusunda fiyatlar yanıltıcı olabilir. Pazarda çok fazla aracı bulunmaktadır. Bölgeden maden ticareti yapılacaksa lisans sahibi belirli sayıdaki şirket ile çalışmanız tavsiye edilir. Madencilik tecrübe içerir, hurda maden pazarının da olduğu bu bölgelerde ticaret yaparken oldukça dikkatli olunmalıdır.
Bakır Madenleri ağırlıklı olarak Kitwe, Ndola ve Chingola bölgesindedir. Bu bölge Başkent Lusaka’dan 4 saatlik bir mesafededir. Her ne kadar Lusaka’da merkez ofisler olsa da idare merkezleri madenlerin bulunduğu bölgededir. Madenlere ancak özel izinlerle girilebilir.
Bakır değişik şekillerde ihraç ediliyor olsa da en yaygın olarak katot dediğimiz levhalar şeklindedir. Zambiya’nın denize kıyısının olmaması yükleme limanı olarak Dar-es-salaam, Nakala, Durban gibi tercihlere yönlendirir. Kalite kontrol konusunda SGS, Knight Frank gibi uluslararası şirketler kıtada oldukça iyi çalışmaktadır.
Ayrıca Madenciliğin dünyaca gözde ülkelerinden Zambiya’da her yıl Haziran ayında madencilik konferansı ve aynı ayın sonunda da madencilik ve ekipmanları fuarı düzenlenmektedir.
Alper Fatih Abidin, Haziran 2017
afrikadanismani.com